Het niet verrichten van ecologisch onderzoek voorafgaand aan na-isolatie van woningen is in strijd met de zorgplicht uit artikel 1.11 Wnb.
Casus
IsoSun legt zich toe op het na-isoleren van spouwmuren van woningen van particulieren. Het college van gedeputeerde staten van Utrecht stelt dat IsoSun met haar werkwijze voorafgaand aan de na-isolatie de zorgplicht in artikel 1.11 van de Wet natuurbescherming (Wnb) heeft overtreden door niet de noodzakelijke maatregelen te treffen om nadelige gevolgen voor vleermuizen te voorkomen. De werkwijze van IsoSun bestaat uit endoscopisch onderzoek, waarbij met een camera in de te isoleren spouwmuren wordt gekeken. Verder wordt met de betrokken bewoners een rondje om de woning gelopen om de eventuele aanwezigheid van vleermuizen vast te stellen. Het college van gedeputeerde staten van Utrecht heeft IsoSun een last onder dwangsom opgelegd, waarmee IsoSun een onderzoeksverplichting is opgelegd. Om te voldoen aan die onderzoeksverplichting moet IsoSun ecologisch onderzoek (lees: een quickscan) en, indien daartoe aanleiding bestaat, nader ecologisch onderzoek (laten) uitvoeren. IsoSun stelt dat haar werkwijze niet in strijd is met de zorgplicht uit artikel 1.11 van de Wnb. De rechtbank heeft het beroep van IsoSun ongegrond verklaard. De Afdeling heeft toepassing gegeven aan de amicus curiae-procedure, waardoor ook (rechts)personen die geen partij zijn bij deze procedure, hun opvatting hebben kunnen inbrengen.
Rechtsvragen
1. Is de werkwijze van IsOSun in strijd met de zorgplicht uit artikel 1.11 van de Wnb?
2. Heeft het college de in de last opgenomen onderzoeksverplichting kunnen opleggen?
Uitspraak
1. Naar het oordeel van de Afdeling heeft Isosun met haar werkwijze niet de noodzakelijke maatregelen getroffen om nadelige gevolgen voor de vleermuis te voorkomen, omdat het eenmalig uitvoeren van een beperkt endoscopisch onderzoek in de betrokken spouwmuren en het lopen van een ronde om de betreffende woning onvoldoende is om de aanwezigheid van vleermuizen uit te sluiten. Hierbij is van belang, en dit is ook aangegeven door meerdere meedenkers, dat zich in een spouw vaak (bouw)afval bevindt, waardoor het zicht in de spouw wordt belemmerd. Ook wordt de spouw niet volledig bekeken, waardoor er een (grote) kans is dat de soms zeer kleine vleermuizen en eventuele sporen van vleermuizen, zoals uitwerpselen, niet worden gezien. Daar komt bij dat de vleermuis een soort is die gedurende het jaar meerdere verschillende verblijven heeft, waardoor op verschillende momenten onderzoek naar de aanwezigheid ervan moet worden verricht. Daarbij betrekt de Afdeling ook het feit dat vleermuizen een strikt beschermde soort zijn, zoals onder 5 uiteengezet. Ook is het zien en herkennen van sporen van een vleermuis lastig voor een niet getraind oog. In de vrijwel eenduidige reacties van de meedenkers, ziet de Afdeling bevestigd dat het eenmalig uitvoeren van een endoscopisch onderzoek waarin de spouw niet volledig wordt bekeken, onvoldoende is. In de reacties is in zijn algemeenheid aangegeven dat geen enkel eenmalig onderzoek dat zich uitstrekt over een beperkt deel van een spouwmuur, voldoende kan zijn om de aanwezigheid van vleermuizen daarin uit te sluiten.
2. Voor zover IsoSun betoogt dat er ook alternatieve onderzoeksmethoden waren, die gelet op de formulering van de last niet konden worden uitgevoerd, overweegt de Afdeling dat er voor na-isolatie bij woningen van particulieren – blijkens ook de reacties van de meedenkers – geen alternatieve onderzoeksmethoden waren ten tijde van het opleggen van de last. Door de meedenkers zijn wel verschillende instrumenten/technieken beschreven die kunnen worden toegepast binnen een ecologisch onderzoek: e-DNA, warmtebeelden, nachtelijke geluidopnamen met een batrecorder en fysiek onderzoek op hoogte. De last laat ruimte voor deze instrumenten/technieken, zolang deze worden ingezet in het kader van een (nader) ecologisch onderzoek. Het voorgaande betekent dat de rechtbank terecht heeft geoordeeld dat het college aannemelijk heeft gemaakt dat ten tijde van het besluit tot oplegging van de last en het besluit op bezwaar – voor de zorgvuldige vaststelling van de mogelijke aanwezigheid van vleermuizen – een quickscan nodig was en vervolgens mogelijk een nader ecologisch onderzoek.
Rechtelijke Instantie : Raad van State
Datum Uitspraak : 02-08-2023
Eclinummer : ECLI:NL:RVS:2023:2969
Jelle van de Poel