Grafietregens, last onder dwangsom, vergunningvoorschrift, slakputten, opslag of onderdeel van productieproces.

Casus

Harsco exploiteert een inrichting op het industrieterrein van Tata Steel. In de inrichting van Harsco worden de van Tata Steel afkomstige slakken, restproducten van de staalproductie, verwerkt. In de inrichting van Harsco wordt onder meer vloeibare slak in zogeheten slakputten, rechthoekige putten van ongeveer 12 m diep, gekiept en daarin afgekoeld tot gestolde vaste slak. Op het terrein van Harsco bevinden zich twaalf slakputten, verdeeld in tweemaal zes putten aan weerszijden van een spoor. De slakken worden in zogeheten slakpannen over dit spoor getransporteerd van Tata Steel naar de slakputten. De handhavingsbesluiten waar deze procedure over gaat, hebben betrekking op het kiepen van slakken in deze slakputten.

Het college heeft Harsco onder oplegging van een dwangsom gelast om de overtreding van voorschrift 4.2.4 van de vergunning te beëindigen door zodanige maatregelen te treffen dat bij het kiepen van slakken geen stofverspreiding plaatsvindt die buiten een afstand van 2 m van de opslag nog visueel waarneembaar is.

Voorschrift 4.2.4 luidt: ‘Wanneer er bij een opslag van slakken handelingen plaatsvinden zoals het opbrengen, verwijderen en transporteren van slakken mag er vanaf 2 meter van deze opslag geen visueel waarneembare stofemissie plaatsvinden.’

Aan de last is een dwangsom verbonden van € 25.000 per geconstateerde overtreding, met een maximum van € 300.000 in totaal. Het college heeft € 275.000 aan dwangsommen ingevorderd bij Harsco wegens overtredingen van de opgelegde last.

Harsco betoogt dat de slakputten ten onrechte als opslag zijn aangemerkt. Er is volgens haar dan ook geen sprake van overtreding van vergunningvoorschrift 4.2.4.

Rechtsvraag

Zijn de slakputten aan te merken als opslag of als onderdeel van het productieproces?

Uitspraak

Op het terrein van Harsco bevinden zich twaalf slakputten, verdeeld in tweemaal zes putten aan weerszijden van een spoor. De slakken worden in zogeheten slakpannen over dit spoor getransporteerd van Tata Steel naar de slakputten. Volgens de putcyclus, zoals Harsco die heeft beschreven in haar pleitnotitie bij de rechtbank en later in verschillende stukken nader heeft toegelicht, waren er destijds negen slakputten in gebruik voor het kiepen van converterslak, twee voor het kiepen van giethalslak en één voor het kiepen van ROZA-slak. Sinds april 2020 wordt de ROZA-slak echter inpandig verwerkt in een hal. Toen de ROZA-slak nog werd gekiept in één van de slakputten, werd deze soort slak aanvankelijk gestold en later vloeibaar aangeleverd door Tata Steel en gekiept in de slakput. Gestolde slak wordt een beer genoemd. De gestolde ROZA-slakberen hadden een temperatuur van ongeveer 600 graden Celsius op het moment dat ze in de slakput werden gekiept. Converterslak en giethalslak worden vloeibaar gekiept met een temperatuur van ongeveer 1.000 graden Celsius.

De slakputten liggen op maaiveldniveau en zijn zodanig aangelegd dat de vloeibare slak na het leegkiepen van een slakpan uitvloeit in de slakput en daardoor sneller afkoelt. De slakputten zijn uitgerust met scheepscontainers met watersproeiers om de slak met water verder af te kunnen koelen. Een aantal van de slakputten is uitgerust met een steambox, te weten, een grote stalen kap waarmee de put kan worden afgesloten. Totdat een slakput vol is, wordt er slak gekiept in die put.

Op de zitting heeft Harsco toegelicht dat er ongeveer vijf slakpannen in een slakput kunnen worden leeggekiept voordat de put vol is. Zodra een slakput vol is, wordt de slak daarin actief gekoeld met water. Tijdens het vullen van een put mag er juist geen water in komen, omdat er explosies kunnen optreden als water ingesloten raakt. Wanneer de slak voldoende is afgekoeld, wordt de put uitgegraven met een graafmachine en wordt de slak elders op het terrein opgeslagen in afwachting van verdere verwerking. Verdere verwerking is bijvoorbeeld verwerking in de Metal Recovery Plant (MRP), waar brokken slak worden gezeefd en metaal wordt teruggewonnen.

Volgens Harsco is het koelen met water van een volle slakput niet alleen bedoeld om het afkoelen te versnellen of om stofvorming tegen te gaan, maar veroorzaakt de toevoeging van water ook een thermische schok, waardoor de slak opbreekt in kleinere brokken. Deze kleinere brokken kunnen makkelijker worden uitgegraven en direct worden ingevoerd in de MRP zonder dat er eerst extra bewerkingshandelingen, zoals ‘kleinbeulen’, nodig zijn. Verder is de wijze van afkoelen – aan de lucht, snel of langzaam met water of met een steambox – van invloed op de eigenschappen van de afgekoelde slak en de toepasbaarheid daarvan. Afhankelijk van de wijze van afkoelen ontstaat meer of minder vrije kalk in de slak, waardoor het eindresultaat minder stabiel en brokkeliger of juist stabieler wordt. Verder heeft de wijze van afkoelen invloed op de grootte van de brokken afgekoelde slak.

In verhouding tot de hoeveelheid slak die door Tata Steel wordt aangeleverd, is de capaciteit van de putten beperkt. Daardoor is het nodig dat een volle put zo snel mogelijk wordt gekoeld en weer wordt leeggemaakt. Dit is een volcontinu proces waarbij elke put één of meer keren per dag wordt gevuld en leeggemaakt.

Naar het oordeel van de Afdeling volgt uit deze beschrijving van de putcyclus dat in de slakputten een gedeelte van het productieproces plaatsvindt. Daarom moeten de slakputten worden aangemerkt als installaties en niet als opslagen. Daarbij is in het bijzonder van belang dat de slakputten zodanig zijn aangelegd dat daarin de van Tata Steel afkomstige slak met een temperatuur van 600 tot 1.000 graden Celsius in ontvangst kan worden genomen en dat bij de slakputten specifieke handelingen met water en stoom worden verricht om de slak op een zodanige wijze af te koelen en daarbij een bepaald beoogd eindresultaat wordt verkregen. Verder is van belang dat het proces van het vullen, koelen en leegmaken van de slakputten een volcontinu proces is. Zodra de slak voldoende is afgekoeld, wordt deze uitgegraven en elders op het terrein opgeslagen, zodat de slakput weer beschikbaar komt om nieuwe slak in ontvangst te nemen, zodat het proces van opnieuw vullen, afkoelen en leegmaken van de slakput kan worden herhaald.

Rechtelijke Instantie : Raad van State
Datum Uitspraak : 12-01-2022
Eclinummer : ECLI:NL:RVS:2022:76
Jelle van de Poel